Z doświadczenia wiem, że odrzucenie spadku; względnie odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka; wywołuje u moich Klientów wiele emocji i wątpliwości; powyższe z reguły związane jest z obawami o odpowiedzialność za długi oraz niepewność co do aktywów i pasywów wchodzących w skład spadku. Nikt z nas nie chce przyjmować spadku w skład którego wchodzą pasywa przewyższające wartość otrzymanego przysporzenia majątkowego. Oczywistym jest również, że nie chcemy, aby spadek taki nabyły nasze dzieci.
Na początek najważniejsze informacje:
Jeśli odrzuciłaś/eś spadek z uwagi na długi spadkowe, a masz małoletnie dzieci, pamiętaj o odrzuceniu spadku również w ich imieniu. Jeśli Twoje dzieci są już pełnoletnie w ich interesie jest, aby same złożyły oświadczenia o odrzuceniu spadku. Wymaga podkreślenia, że oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć przed sądem bądź przed notariuszem. Zgodnie z art. 1018 § 3 k.c.:
§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Pełnomocnictwo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Konsekwencje odrzucenia spadku:
W przypadku złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku, osoba odrzucająca spadek zostaje wyłączona od dziedziczenia i jest traktowana tak jakby nie dożyła otwarcia spadku. W powyższej sytuacji, jeżeli osoba odrzucająca spadek posiada dzieci, to one w dalszej kolejności będą powołane do spadku.
Na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego potrzebujesz zgody sądu rodzinnego:
Należy pamiętać o tym, iż do odrzucenia spadku w imieniu małoletniego dziecka koniecznym jest uprzednie uzyskanie zgody sądu rodzinnego. Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka jest bowiem czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka.
W tym celu należy złożyć do sądu rejonowego; właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka; wniosek o wyrażenie przez sąd zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem małoletniego dziecka. We wniosku tym należy m.in. wskazać przyczyny uzasadniające zamiar odrzucenia spadku w imienia dziecka. Najczęściej rodzice wskazują przyczyny związane są z istnieniem znacznych pasywów w relacji do skromnych aktywów w masie spadku. Inaczej rzecz ujmując chodzi o przekonanie sądu, że przyjęcie spadku przez dziecko, nie leży w jego interesie.
Termin – to bardzo ważne:
Niezwykle istotne znaczenie ma termin na dokonanie czynności prawnej w postaci odrzucenia spadku. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, spadkobierca może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku w ciągu sześciu miesięcy od dnia w którym dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 k.c.).
W przypadku odrzucenia spadku przez rodzica, sześciomiesięczny termin na złożenie oświadczenia w imieniu małoletniego dziecka o odrzuceniu spadku rozpoczyna swój bieg z chwilą kiedy to rodzic odrzucił spadek.
Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste); bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza); bądź też spadek odrzucić (art. 1012 k.c.).
Co w sytuacji, gdy sąd rodzinny zwleka z udzieleniem zgody:
Jak powszechnie wiadomo młyny sprawiedliwości mielą powoli. Niestety może zdarzyć się tak, że pomimo naszego wniosku; sąd rodzinny nie wyda zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego, w wymaganym okresie tj. w terminie sześciu miesięcy od chwili, gdy my sami odrzuciliśmy spadek. Czy powyższe oznacza, że małoletniemu upłynął termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku? Całe szczęście nie; zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sad Najwyższy w jednym z orzeczeń:
„Termin do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku przez przedstawicieli ustawowych dziecka nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie oświadczenia w tym przedmiocie. Jeżeli postępowanie przed sądem opiekuńczym zakończyło się wcześniej, oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego może być złożone w dowolnym momencie, aż do upływu terminu. Jeżeli jednak zakończyło się później, powinno być złożone niezwłocznie, a zatem z uwzględnieniem ogółu okoliczności sprawy i należytej staranności zobowiązanego” (Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 czerwca 2019 r., sygn. akt: II CSK 236/18).
Sąd Najwyższy wziął zatem pod uwagę, iż opieszałe rozpoznanie sprawy przez sąd rodzinny, nie może stać się przyczynkiem do pozbawienia małoletniego prawa do złożenia skutecznego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Pisząc małoletniego mam na myśli oczywiście rodziców którzy w imieniu dziecka składają takie oświadczenie.
Pamiętaj, po uzyskaniu zgody sądu rodzinnego ważnym jest podjęcie szybkich działań:
Jeśli sąd rodzinny zezwolił rodzicom na złożenie w imieniu małoletniego oświadczenia o odrzuceniu spadku; przy czym zgoda ta wydana została już po upływie opisanego powyżej sześciomiesięcznego terminu; istotnym jest, aby oświadczenie zostało złożone niezwłocznie tzn. najszybciej jak to tylko możliwe.
Najczęstsze problemy związane z odrzuceniem spadku w imieniu małoletniego:
Co zrobić jeśli jesteś rodzicem i uchybiłeś terminowi na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego? Moim zdaniem pod rozwagę należałoby wziąć wniosek o odebranie przez sąd takiego oświadczenia i przywrócenie terminu do jego złożenia. Zgodnie z art. 1019 § 2 i 3 k.c.:
§ 2. Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.
§ 3. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
A co jeśli złożyłeś już taki wniosek i został on prawomocnie oddalony? Milczące nabycie spadku przez małoletniego równoznaczne jest z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (1015 § 2 k.c.). Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza w pewnym zakresie chroni interesy majątkowe małoletniego, przed konsekwencjami długów spadkowych. Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się z koniecznością sporządzenia spisu bądź wykazu inwentarza spadku. W kolejnym artykule omówię temat nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza; jest to zagadnienie złożone, związane z wieloma praktycznymi problemami.
Jeśli masz więcej pytań w przedmiocie tematyki związanej z odrzuceniem spadku; bądź w innych kwestiach związanych z prawem spadkowym; zapraszam do kontaktu, umówienia terminu spotkania i podjęcia współpracy. Prawo spadkowe to jedna dziedzin moich zawodowych zainteresowań; chętnie pomogę Ci w rozwiązaniu nawet bardzo skomplikowanych problemów prawnych.
